یخچال وسیله ای است که برای نگهداری مواد غذایی استفاده می شود و وظیفه اصلی یخچال ها استفاده از مبرد برای جذب گرما است. قطعات یخچال شامل کمپرسور، کندانسور، اواپراتور، شیر انبساط و مبرد است.
آشنایی با نحوه عملکرد وظیفه هر کدام از قطعات یخچال به ما کمک می کند تا در نگهداری آن نهایت دقت را داشته باشیم و در صورت بروز کوچک ترین مشکل برای تعمیر یا تعویض قطعات آن هر چه سریع تر اقدام کنیم. در ادامه این مقاله از الجی پشتیبان هر کدام از قطعات یخچال فریزر همراه با کاربردشان به طور کامل معرفی می شوند.
قطعات یخچال
قطعات مکانیکی:
قطعات مکانیکی یخچال، به طور مستقیم در فرآیند سرمایش دخالت دارند. این قطعات با استفاده از انرژی مکانیکی، مبرد را به حرکت در می آورند. مبرد، ماده ای است که با جذب گرما از محیط، باعث سرمایش آن می شود.
به طور کلی، قطعات مکانیکی یخچال، عملکرد اصلی یخچال را تضمین و تامین می کنند و قطعات الکترونیکی، عملکرد قطعات مکانیکی را کنترل و نظارت نموده و امکانات اضافی را برای این دستگاه ها فراهم می کنند.عملکرد اصلی یخچال، یعنی سرمایش، توسط قطعات مکانیکی انجام می شود.
قطعات الکترونیکی:
قطعات الکترونیکی یخچال، به طور غیرمستقیم در فرآیند سرمایش دخالت دارند. این قطعات با استفاده از انرژی الکتریکی، عملکرد قطعات مکانیکی را کنترل و نظارت می کنند. همچنین، قطعات الکترونیکی امکاناتی مانند نمایش دما و روشنایی را در یخچال فراهم می کنند.
قطعات الکترونیکی بیشتر برای کنترل و نظارت بر عملکرد قطعات مکانیکی و همچنین ارائه امکاناتی مانند نمایش دما و روشنایی به کار می روند.
در برخی یخچال های جدید، از قطعات الکترونیکی بیشتری استفاده می شود. به عنوان مثال، برخی از یخچال ها دارای سیستم یخ زدایی خودکار هستند که توسط یک برد کنترل الکترونیکی کنترل می شود. همچنین، برخی از یخچال ها دارای سیستم های سرمایش هوشمند هستند که می توانند دمای یخچال را با توجه به شرایط محیطی تنظیم کنند.
کمپرسور
کمپرسور در اصل یک موتور است و از مهمترین قطعات یخچال به شمار می رود که معمولا در پشت دستگاه و بخش پایین آن قرار دارد و و از پیستون، میللنگ، سوپاپ و موتور آسنکرون تشکیل شده است. این قطعه وظیفه دارد تا مایع مبرد را از اپراتور بگیرد و آن را با درجه حرارت و فشار بالا تخلیه کند.نام کمپرسور از کلمه “compress” به معنی فشردن و متراکم شدن گرفته شده و دقیقا عملکرد آن را شرح میدهد.
درواقع کمپرسور مایع مبرد را از اپراتور یا همان تبخیرکننده دریافت کرده و با افزایش دما و فشار، آن را به گاز تبدیل می کند. می توان گفت که وظیفه اصلی یخچال فریزر به عهده کمپرسور قرار دارد و در صورت خراب شدن کمپرسور ، یخچال از کار می افتد و دیگر نمی تواند عمل تولید سرما را انجام دهد.
برخی از کمپرسور های مورد استفاده در یخچال ها عبارتند از:
- کمپرسورهای رفت و برگشتی یا پیستونی
- کمپرسورهای اسکرول
- کمپرسورهای روتاری
کندانسور
لوله های مارپیچ مسی که در قسمت پشت یخچال قرار دارند کندانسور نام دارند که البته مدل های دیگری از کندانسور هم وجود دارند که متراکم بوده و در کنار کمپرسور قرار دارند که به آن ها کندانسور پاکتی می گویند.
کندانسور به کمپرسور متصل بوده و گاز پرفشار وارد مسیر پر پیچ و خم کندانسور شده و با طی کردن مسیر طولانی، فشار و متعاقبا دمای خود را از دست داده و به اصطلاح چگالش شده و به مایع تبدیل میشود. حال گازی که فشار و دمای آن کاهش پیدا کرده و به مایع تبدیل شده برای ادامه مسیر چرخه سرمایش یخچال وارد فیلتر درایر میشود. البته هنوز فشار و دمای این مایع بالاست و باید کاهش یابد.مجموعه این فرایند با همکاری کمپرسور، کندانسور و اواپراتور انجام می گیرد.
در همه وسایل سرمایشی، کندانسور، عمل چگالش گاز مبرد را انجام می دهد و وظیفه دارد این گاز را به مایع تبدیل کند. این که تا چه میزان سرمایش تولید شود به گاز مبرد بستگی دارد و عملکرد این گاز به کندانسور مربوط می شود.
اواپراتور
اواپراتور در ظاهر شبیه به کندانسور است و جنس آلومینیومی یا مسی دارد و یکی از قطعات یخچال و یکی از اصلی ترین قطعات سیستم سرماسازی ست. این قطعه با چندین چرخش لوله های مسی و آلومینیومی شکل گرفته است. کاربرد این قطعه تکمیل کردن سیکل گازی است و عملکرد اصلی سیکل گازی را برعهده داشته و گرمای محیط داخل یخچال را جذب می کند، اواپراتور گرمای داخل یخچال را جذب کرده و به کندانسور منتقل می کند. مبرد مایع فشار کم پس از جذب گرما به گاز تبدیل شده و آماده است تا از طریق آکومولاتور به سمت کمپرسور حرکت کند.
زمانی که گاز مبرد از لوله مویی خارج شود به خاطر ازدست دادن فشار خود به مایعی با دمای پایین تبدیل شده و به لوله های اواپراتور یخچال وارد می شود. از آنجایی که نقطه جوش مبرد بسیار پایین بوده، با جذب گرمای داخلی یخچال بخار شده و دوباره به گاز تبدیل می گردد. این گاز مجددا توسط کمپرسور مکش یافته و وارد کمپرسور میشود تا چرخه ادامه پیدا کند.
ترموستات
ترموستات وظیفه کنترل و ثابت نگه داشتن دمای داخل یخچال را دارد که سنسور آن به اپراتور وصل شده است. در یخچال های قدیمی تنظیم ترموستات با کمک یک دستگیره گرد انجام می گرفت، اما در یخچال های امروزی به شکل دیجیتالی است. به صورت کلی ترموستات به دو صورت مکانیکی و الکترونیکی طراحی و تولید می شود که عملکرد آن ها یکسان است.
در واقع زمانی که دمای یخچال به اندازه مطلوب و مورد نیاز می رسد ، ترموستات وظیفه دارد تا منبع برق را از کمپرسور جدا کند. با زیادشدن دمای یخچال از دمای تنظیم شده روی ترموستات، مجددا با اتصال برق ورودی به کمپرسور دستور روشن شدن و ادامه کار را صادر می کند. در صورت خرابی ترموستات کمپرسور به صورت مداوم کار می کند و سرمای زیاد از حدی ایجاد می شود. و هرگز در دمای مطلوب ثابت نمیماند. این امر منجر به یخ زدگی لوله های کندانسور و رادیاتور و همینطور خراب شدن کمپرسور می شود
درایر
درایر یا همان فیلتر خشک کن قطعه ای است که بعد از کندانسور قرار دارد. فیلتر درایر کثیفی، ذرات خاک و مانع ورود هرگونه آلودگی و روغن به سیکل گازی می شود. برخی از فیلتر ها دارای مواد جاذب رطوبت مانند سیلیکاژل یا سیلیکات های مصنوعی هستند که رطوبت مبرد را از بین می برند. فیلتر درایر با محدود کردن و فیلتر کردن ناخالصی ها و محتویات رطوبت از کمپرسور محافظت می کند.
درایر به شکل استوانه ای بوده و مانع از ورود هرگونه رطوبت، روغن یا حتی آلودگی به چرخه گازی یخچال می شود. در صورت ورود رطوبت، لوله ها دچار یخ زدگی می شوند و هرگونه ذرات روغن و آلودگی، راندمان دستگاه را کاهش داده و استهلاک موتور را افزایش می دهد.
شیر انبساط یا لوله مویی
شیر انبساط که در دستگاه های تبرید استفاده می شود و به آن لوله مویی نیز گفته می شود ؛ دارای قطر بیرونی 2.5 میلی متر و طول آنها بین 250 تا 370 سانتی متر است.این قطعه درواقع لوله ای باریک از جنس مس است که وظیفه آن کاهش دمای مایع مبرد است. زمانی که گاز مبرد در کندانسور تبدیل به مایع می شود، به لوله مویی وارد شده و در این بخش دوباره با کاهش شدید دما مواجه می گردد و فشار آن به مقدار یک پنجم کاهش پیدا می کند و به سمت اپراتور می رود. این افت فشار باعث می شود که اواپراتور، عملکرد مورد نظر خود را انجام دهد
شیرهای انبساط ترموستاتیک یا شیرهای انبساط حرارتی و شیرهای انبساط الکترونیکی دو نوع رایج هستند.
رله اورلود
رله و اورلود یخچال وظیفه محافظت از کمپرسور در برابر جریان اضافی را بر عهده دارند. در مسیر جریان برق ورودی به کمپرسور یک رله اورلود قرار دارد که در صورت نوسان جریان و افزایش آن، وارد عمل شده و نمی گذارد این جریان با شدت وارد کمپرسور شود و از خرابی موتور جلوگیری می کند. در واقع رله وظیفه وصل کردن برق و اورلود وظیفه قطع کردن جریان برق ورودی به کمپرسور را بر عهده دارد
اگر میزان جریان ورودی به کمپرسور بیش از اندازه و یا همراه با نوسان بوده و یا کمپرسور بیش از حد داغ باشد، این قطعه از قطعات یخچال با قطع کردن جریان اصلی کمپرسور، مانع آسیب به آن میشود.
برد الکترونیکی
یک برد الکتریکی در یخچال فریزرهای جدید جهت انجام امور مختلف مانند تنظیم دما، تولید یخ، برفک زدایی هوشمند و … وجود دارد. برد الکترونیکی در این یخچال ها همانند مغز متفکر دستگاه عمل کرده و دستورات لازم را به بخش های مختلف ارسال می کند. این برد به یک صفحه نمایش دیجیتالی که ممکن است دکمه ای یا لمسی باشد متصل می شود. برای مثال اگر شما برای تهیه یک شربت خنک نیاز به مقدار مشخصی تکه های یخ دارید، با انتخاب گزینه تولید یخ بر روی این نمایشگر، سیگنالی به برد ارسال شده و این قطعه فرمان لازم جهت تولید قطعه های یخ را صادر می کند.
یخچال فریزرهای قدیمی برد الکترونیکی نداشتند و سیکل گازی برای ایجاد سرما کفایت میکرد. اما با افزایش کارایی یخچال فریزرها این قطعه برای انجام دستورات مختلف به یخچال اضافه شد و امروزه بدون وجود برد بسیاری از عملکردهای یخچال غیر ممکن می شود.
رله استارت
برای روشن شدن کمپرسور با نیروی برق قطعه ای به نام رله استارت طراحی شده است. این قطعه تنها در زمان نیاز یخچال به سردشدن روشن می شود. با رسیدن دمای یخچال به حد تنظیم شده، تمام قطعات در حالت آماده باش قرار می گیرند. با زیادشدن دما، رله استارت موظف است کمپرسور را با ارسال برق روشن کند. در واقع رله استارت به عنوان یک هشداردهنده عمل می کند.
هیتر المنت
هیتر المنت قطعه ای ست که در یخچال فریزر های دارای سیستم برفک زدایی به کار می رود و در اقع بخشی از سیستم برفک زدایی یخچال فریزر هاست.
از آن جهت که در یخچال به طور دائم رطوبت وجود دارد، اواپراتور همیشه در معرض برفک زدن است عملکرد کلی دستگاه پایین می آید. برای جلوگیری از بروز این مشکل هیتر المنت وارد عمل شده و با ایجاد گرمای مورد نیاز برفک ها را آب می کند.این برفک های آب شده از طریق لوله تخلیه خارج می شوند و به سینی تخلیه می ریزند و گرمای کمپرسور آن ها را تبخیر می کند.
فن
برخی از مدل های یخچال فریزر دارای یک فن داخلی هستند که به گردش هوای سرد در محیط داخلی دستگاه کمک می کند. این قطعه دمای یکنواختی را در یخچال ایجاد می کند و در محل نزدیکی به اواپراتور قرار گرفته است.
آکومولاتور
آکومولاتور به معنی محل انباشت و به عنوان مخزن مبرد است و مبرد را ذخیره می کند و بیشتر در کمپرسورهای پیستونی و روتاری وجود دارند و برای این که از واردشدن مایع به داخل کمپرسور جلوگیری کند؛ مورداستفاده قرار می گیرد.
ترمودیسک
ترمودیسک در واقع یک ترموستات حرارتی ست و در یخچال فریزر های دارای سیستم برفک زدایی مورد استفاده قرار می گیرد. در زمان پایین آمدن دمای اوپراتور تا منفی پنج درجه، ترمودیسک جریان برق هیتر المنت را تامین و باعث روشن شدن آن و آب شدن برفک ها می شود.
زمانی که دمای اواپراتور بالا رود، هیتر المنت را از مدار خارج می کند.اگر به هر دلیلی دمای هیتر تا مقدار معینی افزایش یابد این قطعه از قطعات یخچال میسوزد و با قطع جریان برق مانع آتشسوزی و آسیب به یخچال فریزر میشود.
آب سردکن
آب سردکن بخش های خارجی قطعات یخچال را تشکیل می دهد که در یخچال های امروزی درون دیواره درب قرار گرفته است تا باعث صرفه جویی در مصرف انرژی شود. طراحی آب سردکن بسیار ساده است و به فناوری خاصی نیاز ندارد. تنها مخزن آن را در سردترین بخش یخچال قرار می دهند.
آبسرد در یخچال فریزر میتواند دستی یا اتوماتیک باشد. مدل های دستی آبسردکن مدل هایی هستند که پر کردن آب در داخل مخزن آبسردکن به صورت دستی انجام می شود و کاربر باید برای استفاده از آب سرد، مخزن آبسردکن، که اغلب بر روی درب یخچال قرار دارد، را همواره پر از آب کند.
در مدل های اتوماتیک، آبسردکن یخچال به آب شهری متصل شده و آب با عبور از فیلترها، وارد مخزن می شود و نیازی به پر کردن مخزن آب توسط کاربر نیست.
گاز یخچال
یکی از اصلی ترین مواردی که باعث ایجاد سرما در یخچال فریزرها می شود، گازهای مبرد هستند. درواقع گاز مبرد از اجزای اصلی سیکل تبرید در یخچال ها هستند. چرخه خنک کنندگی در یخچال ها به شکل گاز در یخچال شروع شده و سپس مایع می شود و با چرخش در قسمت های مختلف یخچال به حالت گاز بر می گردد. این فرآیندی است که یخچال را خنک می کند.
گازهای مبردی که در یخچال های امروزی استفاده می شود هیچ ضرری برای لایه اوزون نخواهند داشت و مانع از افزایش مصرف برق در یخچال می شوند. برخی از گازهای مبرد قدیمی اشتعال پذیری بالایی داشتند و بسیار خطرناک بودند.
گاز به کار رفته در یخچال فریزر، به نوع یخچال و مدل کمپرسور آن بستگی دارد که توسط تولید کننده مشخص شده و بر روی مشخصات کمپرسور قرار داده می شود. توجه داشته باشید که نمی توان از گاز دلخواه برای یخچال فریزر استفاده کرد و گاز مورد استفاده برای یخچال باید مطابق با مدل یخچال و نوع کمپرسور یخچال باشد.
ترموفیوز یا فیوز حرارتی
این قطعه برای جلوگیری از آتش سوزی و آسیب رسیدن به یخچال در اثر بالارفتن دمای هیتر المنت طراحی شده است. در صورت افزایش دمای هیتر تا یک مقدار مشخص، شاهد سوختن آن خواهید بود.
درب یخچال و اجزای آن
درب یخچال شامل قسمت های مختلفی می شود و قطعه ای بسیار مهم است. اگر مشکلی برای درب یخچال ایجاد شود، کل عملکرد آن دچار اختلال خواهد شد. اجزای تشکیل دهنده درب یخچال عبارت اند از:
1-دیوار درب که جنس فلزی و آلومینیومی دارد.
2-آبسرد کن که شکل های مختلفی دارد.اکسسوری های درب که شامل طبقه بندی ها، یخ ساز و آب سردکن می شود.
3-لاستیک دور درب که با تولید گرما به بهبود سرمایش داخل یخچال کمک می کند.
لاستیک دور در یخچال قطعه ای از جنس پلاستیک است که بر روی درب یخچال نصب شده و دارای مگنت هایی ست که به در یخچال بچسبد و مانع ورود و خروج هوا به درون یخچال می شود.
سالم بودن و چسبندگی لاستیک دور در یخچال در کارایی و بهره وری یخچال اثر به سزایی دارد لذا بررسی سالم بودن آن به صورت دوره ای و آگاهی در رابطه با این قطعه می تواند استهلاک یخچال شما را تا میزان بسیار زیادی کاهش دهد.
بدنه یخچال
تمام قطعاتی که در بالا معرفی شدند، جایی درون بدنه یخچال دارند. در تولید درب یخچال از مواد مختلفی استفاده می کنند که فلز متداول ترین آن هاست. بر اساس گزارش ها، تمام یخچال ها بین 50 تا 60 کیلوگرم فولاد دارند. نزدیک به 40 درصد بقیه بدنه یخچال از پلاستیک فشرده است. حدود 60 درصد یخچال از فلز و 40 درصد آن از پلاستیک فشرده تشکیل شده است.